B2.7. Zespół

Selekcja kandydatów do zespołów olfaktometrycznych
(ze szczególnym uwzględnieniem procedury opisanej w PN-EN 13725)

Stężenie zapachowe zanieczyszczeń próbki mierzy się określając stopień rozcieńczenia konieczny dla osiągnięcia progu wyczuwalności. Stężenie odpowiadające progowi wyczuwalności zdefiniowano jako 1 ou/m3 lub 1 ouE/m3. Stężenia większe od progowego są wyrażane jako wielokrotność progu wyczuwalności: cod [ou/m3]  i  cod [ouE/m3]. Symbol cod [ou/m3] stosuje się wówczas, gdy grupa oceniających nie jest poddawana badaniom wrażliwości węchu. Powinna być wystarczająco liczna, żeby można było ją uznać za  reprezentatywną dla populacji. 
Zgodnie z PN-EN 13725:2007 w pomiarach cod [ouE/m3] uczestniczy tylko kilkuosobowa (ale co najmniej 4-osobowa) grupa ludzi  spełniających kryteria wrażliwości na zapach europejskiego wzorca – n-butanolu. Takiej grupie przypisano określenie „zespół”. Dolny indeks E informuje o zgodności pomiaru z europejskimi zasadami tworzenia zespołów.

Stężenie zapachowe jest równe jednej europejskiej jednostce zapachowej (cod,,th = 1 ouE/m3, próg wyczuwalności), jeżeli istnieje prawdopodobieństwo równe 0,5, że zapach wyczują członkowie zespołu.
Dla europejskiej jednostki zapachowej ustalono wartość odniesienia - masę europejskiego wzorca zapachu (EROM): 123 μg n-butanolu.
Po odparowaniu EROM do 1 metra sześciennego obojętnego gazu stężenie n-butanolu wynosi 0,040 μmol/mol.

1 EROM = 123 μg n-butanolu = 1 ouE mieszaniny odorantów.

Selekcję oceniających przeprowadza się po wstępnym przeszkoleniu (co najmniej jeden pomiar) na podstawie indywidualnej zmienności i wrażliwości węchu na zapach n-butanolu. W czasie badań należy zgromadzić ≥ 10 ocen ITEn-butanol. Dane powinny być zebrane podczas ≥ 3 sesji, w różnych dniach, z co najmniej jednodniową przerwą między sesjami. Oceniający może zostać członkiem zespołu, jeżeli zgromadzony zbiór wartości ITEn-butanol (wyrażonych w jednostkach stężenia masowego) spełnia następujące kryteria:

  • antylogarytm z odchylenia standardowego sITE, obliczonego z log ITE, powinien być mniejszy niż 2,3  (ITE [jednostki stęż. mas.]),
  • średnia geometryczna wartości ITEn-butanol, powinna mieścić się między 0,5-krotną a 2-krotną wartością odniesienia:
    62 μg/m3 do 246 μg/m3 ≡ od 0,020 μmol/mol do 0,080 μmol/mol.

Węch członka zespołu powinien być badany systematycznie (nie mniej niż jedna ocena ITEn-butanol  na każde 12 regularnych pomiarów, w których uczestniczył). Laboratorium określa i rejestruje aktualne parametry selekcji (jak wyżej) z użyciem ≥10 i ≤20 ostatnich ITEn-butanol. Jeżeli członek zespołu nie spełni kryteriów EN, nie może uczestniczyć w dalszych pomiarach do czasu ponownego osiągnięcia zgodności.


Wykład jest dostępny w formie prezentacji programu Microsoft PowerPoint (dwie wersje). Aby go pobrać kliknij w pole obrazka.

Do obejrzenia prezentacji możesz użyć programu Microsoft PowerPoint, OpenOffice Impress lub Microsoft PowerPoint Viewer. 


Do pobrania dwie wersje prezentacji (z filmami i narracją):

- ABC olfaktometrii cz. 3 (11 minut odtwarzania), (format:  zip, rozmiar:  20 MB)

   test zgodności z kryteriami PN-EN 13725,

- SELEKCJA (15 minut odtwarzania); (format:  zip, rozmiar:  65 MB)

    test europejski, amerykański i japoński.


 (format:  zip, rozmiar:  65 MB)

Polecamy również obejrzenie wyodrębnionych z ppt krótkich filmów na temat:

Selekcja z użyciem TO7 (format:  wmv, rozmiar:  22 MB)  (przebieg europejskiego testu wrażliwości w Pracowni),

Japoński test "2 z 5" (format:  wmv, rozmiar:  23 MB) (wyodrębniony fragment filmu szkoleniowego japońskiego Ministerstwa Środowiska),

Pen-test (format:  wmv, rozmiar:  14,10 MB)  (amerykański test wrażliwości w Pracowni).


Zachęcamy również do obejrzenia odcinka nr8 programu "W pracowniach zachodniopomorskich naukowców", przygotowanego przez TV Pomerania we współpracy ze Szczecińskim Towarzystwem Naukowym i szczecińskimi uczelniami (kliknij na obrazku).